Dwór z Moniak

Dwór został wybudowany ok. 1760 roku we wsi Moniaki (gm. Urzędów, pow. kraśnicki) dla Jakuba Wierzbickiego, chorążego żytomierskiego i jego syna Jacka, cześnika urzędowskiego, przedstawicieli średniozamożnej szlachty.

Drewniany dwór, z dachem polskim, pobitym gontem, posiada regularnie rozplanowane wnętrze, charakterystyczne dla polskich dworów drugiej połowy XVIII wieku. Siedmioosiowy budynek, dwutraktowy z sienią, liczył dziewięć pomieszczeń na parterze i jedno na pięterku nad gankiem.
W 1858 r. dwór został nabyty przez Ludwika Zembrzuskiego.

W rękach rodziny Zembrzuskich pozostawał do 1944 r. W tym czasie był zapewne wielokrotnie remontowany, najwięcej zmian przyniosła gruntowna przebudowa (być może połączona z przeniesieniem dworu w inne miejsce) dokonana w 1909 r. według projektu Kazimierza Skórewicza (1866-1950), wybitnego polskiego architekta, autora projektów m. in. dworku Marszałka Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, rozbudowy gmachu Sejmu i zwycięzcę szeroko komentowanego w prasie fachowej konkursu z 1907 roku na projekt kościoła w niedalekiej od Janowca miejscowości Zagłoba (gm. Wilków, pow. Opole Lubelskie). Przebudowa dworu w Moniakach nastąpiła w czasie swoistej patriotycznej mody, rozkwitu idei dworu jako symbolu swojskości, rodzimości traktowanej jako charakterystyczny przejaw polskiej architektury.

Po wojnie majątek został przejęty przez państwo. We dworze znalazły się biura spółdzielni produkcyjnej i posterunek milicji obywatelskiej. W tym czasie dwór został doprowadzony niemal do ruiny. Uratowało go przeniesienie do Janowca w 1977 r. dzięki inicjatywie ówczesnego dyrektora Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, Jerzego Żurawskiego. Do potrzeb Muzeum dwór zaadaptował architekt Jerzy Kowarski dokonując jedynie nieznacznych zmian w stosunku do stanu sprzed przeniesienia.

Udostępniona do zwiedzania ekspozycja znajduje się w sześciu pomieszczeniach parteru: sieni, jadalni, salonie, pokoju Pani Domu, bibliotece i pokoju Pana Domu. W pozostałych pomieszczeniach parteru mieszczą się biura muzeum, a na poddaszu pokoje gościnne.

Program typowego polskiego folwarku uzupełniają budynki gospodarcze: spichlerz, stodoła i lamus. Spichlerz, w którym można obejrzeć ekspozycję etnograficzną, pochodzi z Podlodowa nad Wieprzem, gdzie zbudowano go w połowie XIX w. Pochodząca z tego samego okresu stodoła został przeniesiona do Janowca ze wsi Wylągi, leżącej nieopodal Kazimierza Dolnego. Lamus pochodzi z Kurowa, a całości dopełnia dom z początku XX w. z Puław.